16 Nisan 2015 Perşembe

Üstün Zekalı Çocukların Tanısı

Üstün zekalı çocukların tanısı ve parlak çocuklardan ayırt edilmesi konusunda bir çok araştırma ve yazı bulabilirseniz. Bunları toparladığımızda ortaya aslında belirgin farklılıklar çıkıyor. Önemli olan bunları tarafsız olarak iyi gözlemleyebilmek.
Tabi bu durumu belirleyen testlerde var. Bunlardan mutlaka yararlanılmalı. Ama öncesinde anne baba çocuğuna ilgili onun özellik ve yeteneklerine karşı dikkatli olmalı.
Özel çocuklar yazısında belirttiğim gibi bazen karar veremeyiz. Çocuğumuz gerçekten çok mu zeki yoksa biz anne baba olarak tarafsız olamıyor muyuz. Dikkat etmemiz gereken noktalar nelerdir?

Okul Öncesinde Üstün Zekalıların Tespiti için uzmanlar bir çok kriter belirlemişler. Bunları sıraladığımızda

Dil ve Öğrenme
-Erken Konuşur ve erken okumaya başlar kelime dağarcığı geniştir
-Yetişkin bir insan gibi düzgün cümleler kurar
-Kendini ifade etmekten çok hoşlanır, tartışmaları çok sever
-Hızlı öğrenir, özel bir öğrenme stili vardır
-Dikkat süresi normal çocuklardan uzundur
-Çok soru sorar sorduğu soruların cevabını bekler
-İyi bir gözlem yeteneği vardır. Gördüğü, duyduğu şeyleri unutmaz
-Onu zorlayacak, düşündürecek aktiviteler yapmaktan hoşlanır. 5 yaşından önce atlaslara ve ansiklopedilere ilgi duyar.
-Takvimlere, saatlere ve puzzlelara ilgi duyar.
-Çizim, müzik ve diğer sanatlarda yetenekli olabilir.

Fiziksel Gelişim ve Motivasyon
-Fiziksel gelişiminin hızlı olması, erken yürüme gibi
-Projeler üzerinde çalışmaktan hoşlanır
-Meraklıdır. Neden sorusunu çok sorar yeni şeyler keşfetmekten hoşlanır
-Hedefe yönelik hareket eder, amacını gerçekleştirir
-Geniş bir ilgi alanı vardır

Kişisel ve Sosyal Gelişim
-Az uyurlar
-Yetişkinlerle iletişim kurmayı severler,
-Kendi yaşıtlarıyla çok iyi iletişim kuramayabilir
-Yetişkinlerin yalanlarına ve aldatmalarına karşı çok duyarlıdır
-Dünyada meydana gelen savaş,açlık, ölüm gibi kavramlara karşı çok duyarlı ve ilgilidir.


 Yukarda yazılan özelliklerin hepsini taşımak zorunda değiller. Bunlardan bazılarını da taşıyabilirler. Sonrasında devreye uzmanlar ve testler giriyor. 2 yaşından itibaren yapılan bu testler çocuğun gelişiminde her hangi bir gerilik yada ilerilik (üstünlük) olup olmadığını belirler. Çocukların temel gelişimlerinin (dil, ince motor, kaba motor, kişisel sosyal) yaşıtlarına göre hangi oranda olduğu mantığına göre düzenlenmiş bu testler anne babaya yol gösterici ve erken müdahale şansı vermesi bakımından çok yararlıdır.

2-6 yaş çocuklarda uygulanan zeka testi Stanford Binet Zeka Testidir. Çocukların doğum yaşının zeka yaşına oranı ile hesaplanır. 2,3,4 yaşlarında her bir ayı temsil eden 12 şer soru ve 5,6 yaşlarında her biri 2 ayı temsil eden 6 soru bulunmaktadır. Çocuğun bulunduğu yaş ve ayın soruları ile başlanır. Çocuğun cevapları ile ilerlenir.
Biz bu testi çocuğumuza yaptırdığımızda uzmanlar  bu testin zaman zaman yanıltıcı sonuç verebileceğini bu sebepten 72 ayını doldurduğunda başka bir test yapılacağını asıl belirleyici kriterin bu test olduğunu söylediler. Okul öncesi yapılan ölçümlerde kesin konuşulamayacağını özellikle belirttiler. Genelde üstün zekalı yada üstün yetenekli yerine potansiyel üstün zekalı yada potansiyel üstün yetenekli diyorlar.
Ancak şu da var ki erken yaşlarda beyine ne kadar çok uyaran gönderilirse zeka katsayısı yükselmektedir. Zekanın büyük kısmı öğrenmeye bağlıdır, bunu unutmamak gerekir.

6-16 yaş çocuklarda uygulanan zeka testi Wisc r Testidir. Bu teste zeka çok boyutlu olarak incelenir ve sonuç olarak IQ rakamı belirlenir. Genelde uzmanlar skor olarak sonucu aile ile paylaşmıyorlar. Bunun yerine normal, parlak, üstün, dahi gibi sonuçları paylaşıp bunlar üzerinden yönlendirme yapıyorlar.

69  --         altı Zeka Geriliği
70- 79             Sınır Zeka
80-89              Donuk Normal
90-109            Normal Zeka
110-119          Parlak Zeka
120 -129          Parlak Üstün
130-139           Üstün Zeka
140  ---    üstü Dahi ve üstü

 Genelde bir çok uzman tek bir teste bağlı kalmamanızı önerir. Bazı okullar bu çocuklar için özel sınıflar açmışlardır. Ama pek azı sadece bu teste bağlı kalmayıp ayrıca oryantasyon yapmaktadır. Oryantasyon yapan okullar çocukları başka kriterler ile de değerlendirmektedirler.

Nerede zeka testi yaptırabilirim...tıklayınız

Parlak zeka ile üstün zekanın bazen karıştırıldığını söylemiştik. Onları ayıran belirgin farklarda şu şekilde sıralanmış,


          Parlak Çocuk                                               Üstün Çocuk
Yanıtları bilir                                          Soruları sorar
 Soruları yanıtlar                                     Ayrıntıları görür,tartışır, zenginleştirir
 Kolay öğrenir                                          Zaten biliyordur
 3-5 tekrarla tam öğrenir                          Tam  öğrenmesi için 1-2 tekrar yeter
Düşünceleri anlar                                   Soyutlamalar yapar
Anlamı yakalar                                       Varsayımlar ortaya atar
 Doğru olarak kopya eder                         Yeni bir desen yaratır
Okulu sever Öğrenmeyi sever
Bilgileri emer                                            Bilgilerle oynar
Doğru, ardıl sonuçtan hoşlanır                   Karmaşıklıktan hoşlanır
İyi fikirleri vardır                                      Çılgın saçma düşüncelere sahiptir
Dikkatini yoğunlaştırır                              Hem zihinsel hem fiziksel olarak katılır
İyi ezberler                                              İyi tahmincidir
Teknikçidir                                            İcatçıdır
Çok çalışır                                                  Çalışmaz görünse de sınavlarda başarılıdır
Öğrendiği kadarıyla tatmin olur                 Çok fazla özeleştiri yapar
Üst grubu oluşturur                                    Grubun ötesindedir
Yaşıtları ile ilgilidir                                     Yetişkinleri tercih eder
                   



İki grubu özellikle öğretmenler karıştırabiliyorlar. Parlak zekalı çocuklar ise öğretmenlerin en sevdiği tip. Ödevlerini yapan sorulara cevap veren başarılı okul hayatı olan çocuklar. Üstün zekalılar ise daha çok sorgulayan neden niçin diye soran, bazen ukalalaşan, yanlışlarınızı bulmaya bayılan, daha zor çocuklar olarak sınıflandırılabiliyor.
Ülkemizde üstün zekalı çocuklar ile ilgili yapılan çalışmaların azlığı ve yetersizliği bilinen bir gerçektir. Ama 5 sene öncesine göre azda olsa yol alındığını görebiliyoruz. Hep beraber bu konuların üzerine gidilirse daha ciddi ve hızlı yol alınabileceğine inanıyorum/inanmak istiyorum.



13 yorum:

  1. Gerçekten çok yararlı bir makale olmuş faydalı bilgilerden dolayı teşekkür ederim :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Umarım yararlı olabilmiştir, asıl ben yorumunuz için teşekkür ederim.

      Sil
    2. Resmen oğlumu gördüm yazılarınızda. Bu sene sınıf atlatmak istiyorum. 2.sınıftan 3.sınıfa... Bu konuda üze çocuklar açısından görüşlerinizi almak isterim.

      Sil
    3. 4 yas kizima zeka testi ysptirdik 127 parlak ustun cikti nasil bir yol izleyelim egitimi icin

      Sil
    4. Çocuğun psikolojik gelişimi uygun ise ben sınıf atlatma fikrine çok sıcak bakıyorum. Kendisine çok basit gelen dersleri çalışmasını ve bunlara ait ödevleri yapmasını istemek büyük haksızlık. Bu sebepten okuldan nefret eden öğrenciler oluyor. Ama sınıf atlatma sürecinde hem öğretmenin hemde annenin çocuğu desteklemesi ve onu hiç yalnız bırakmaması gerekmekte.

      Sil
  2. Kızım iki yaşında benim gibi uzun cümleler kurabiliyor sürekli soru soruyor hiperaktif iki aylıkken anne dedi kızıma zeka testi yaptirabilirmiyim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Benim şahsi fikrim iki yaş zeka testi yaptırmak için çok erken bir yaş ve çok da gerekli değil. Çocuğunuzun gelişimini destekleyip biraz daha büyümesini (5-6 yaş) beklemenizi tavsiye ederim.

      Sil
  3. Merhabalar benim oğlum 28 aylik kendini çok güzel ifade ediyor rakamları harfleri sayıyor zeka testi yaptırmamız ıönerdi doktorumuz yardımcı olabilir misiniz bana?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, zeka testi için 28 aylık bir çocuk için çok erken olduğunu düşünmüyor musunuz. Ben kızımdan örnek vereyim , ilk olarak 4,5 yaşında test istediler. İlk heves hemen gittik tabi. Sonrasında 6 yaşına geldi asıl bu yaşta anlaşılır dediler. yaptılar. Sonra özel bir sınıf var o sınıfa girmek istiyorsanız dediler, test yaptılar. Sonra bilsem sınavı için istediler. Bilsem de ilk dört sene bitti tekrar yapalım dediler. Sonra o testlerin artık geçerliliği bitti yenisi çıktı bundan yapalım dediler. Dediler,dediler... bu süreç böyle gidiyor..karar sizin...

      Sil
  4. Benim merakım tanilanmis çocukların diğer özellikleri nasıldı. Bebekken enc neyle oynardı, takintilari varmiydi uykuya geçerken uyku arkadaşı parmak tutma yada battaniye gibi, meme emzik yada bez bırakma süreçleri nasıldı. Hep mi olgun davranıyorlar yoksa. "Sasirtacak basit ve dogru olmayan tepkileri yada cevaplari oluyormu" teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, bu soruya verecek o kadar çok cevap geldi ki aklıma nerden nasıl başlasam bilemedim. Takıntı ile başlayayım biz de aşırı takıntılar vardı. Vardı dedim ama hepsi geçmedi daha sadece hafifledi. Örneğin, çorap yada ayakkabı önce hep sağ ayağa giyilmeliydi. Kimse onun önünde yürümemeliydi. Olgunluk mu? O nedir :-) şaşırtacak tepkileri hangi anne babaya sorsanız binlerce anlatır. Zaten büyüme süreçleri şaşırtıcı ve mucizevi bir süreç. Ama benim için en şaşırtıcı olanı henüz yeni konuşmaya başladığı bir dönemdi (2-2,5 yaş arası) televizyondaki alt yazıları okuması olmuştu...

      Sil
  5. merhaba oğlum 7 yaşında dikkatli dağınık ve hiperaktif okumaya geçemedi herşey unutuyor malesef öğrenmek güçlüğü çekiyor buna göre çözüm varmı bilgi almak istiyorum lütfen öğrenebilirimiyim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Maalesef kesin bir çözümü bir kereden kendine getirecek bir ilacı yok dikkat dağınıklığının. Doktor kontrolündeyseniz o sizi yönlendirecktir zaten. Ama bizim kızım da yaşadığımız gibi daha hafif düzeyde ise ve doktor ilaç ile takip etmiyorsa bir çok aktivite ile güçlendirebilirsiniz. Bunun için kitaplar olduğu gibi günlük alışkanlıklara da yerleştirebilirsiniz. Örneğin; odasından 3. çekmeceden kırmızı kazağını getirmesini istemek gibi, komutla tarifle eşyaları buldurmak. Bir derginin gazetenin bir sayfasındaki E harflerini yuvarlak içerisine aldırmak gibi. Amaç uyaranlarını açmak :-)

      Sil

Yorumunuz onaylandıktan sonra görülecektir.